Dış ticaretimizi son 15 yılda 13 kat artırdığımız Belarus, Avrasya Ekonomik Topluluğu üyesi olarak toplam 1.9 trilyon dolarlık bir gayrisafi hasıla, 877 milyar dolarlık dış ticaret hacmi ve yaklaşık 184 milyon kişilik pazara açılan bir kapı konumundadır.

Nesim AKIN

KÜNYE
Belarus Cumhuriyeti
Yönetim Biçimi : Başkanlık Modeli Cumhuriyet
Başkent : Minsk
Nüfus : 9.549.747 (2017)
Para Birimi : Ruble (RUB)
GSYİH – Satın Alma Gücü Paritesi : 178,9 milyar $
Büyüme    : % 2,4
GSYİH    : 18.900 $
Enflasyon : % 6
Dış Borç : 38,75 milyar $
İşsizlik Oranı : % 1
İhracat : 24,2 milyar Fob $
İthalat : 26,2 milyar Fob $
Din : Ortodoks, Katolik
Diller : Rusça, Belarusça

Eski bir Sovyetler Birliği ülkesi olan Belarus ya da resmi adıyla Beyaz Rusya Cumhuriyeti, Doğu Avrupa'da yer alıyor. Bir Slav devleti olan Belarus; batıda Polonya, kuzeybatıda Litvanya, kuzeyde Letonya, doğuda Rusya ve güneyde Ukrayna'yla komşudur. Belarus, aslında Avrupa’nın tam kalbinde bulunuyor. Ülkenin kapladığı alan Hollanda, Belçika, Çek, Slovakya, Macaristan, Avusturya, Litvanya, Letonya ve Estonya’dan daha büyüktür. Ortaçağ’da günümüz Belarus toprakları, şato ülkesi olarak adlandırılmış. Bugün ise en topraklarının üçte birini kaplayan orman alanları sayesinde ‘Avrupa’nın çiğeri’ olarak kabul ediliyor. Ülke, asırlardır çok sayıdaki ticaret yollarının kesişme noktasında bulunuyordu.

1991'de Sovyetlerin dağılmasıyla bağımsızlığını ilan eden Beyaz Rusya, gün geçtikçe dünyaya ayak uydurmaya başlamış ve dünyaya kendini kabul ettirdi.  Türkiye, Belarus’un bağımsızlığını tanıyan ilk ülke olmuş, diplomatik ilişkiler 25 Mart 1992 tarihinde kurulmuş. Belarus’la ilişkilerimiz yapıcı diyalog odaklı bir temelde, olumlu mecrada ilerliyor. Son dönemde ikili temas ve ziyaretlerdeki artış göze çarpıyor.

İhracat, 15 yılda 13 kat arttı!
Belarus’ta Türk sermayeli firmaların toplam yatırım tutarı, yaklaşık 1,2 milyar dolar olduğu biliniyor. Diğer taraftan Belarus’un 2017 yılı toplam ithalatı 34 milyar dolar olup, aynı yıl Türkiye’den Belarus’a gerçekleşen ihracatın yalnızca 422 milyon dolar seviyesinde kalmış olması ihracatçılarımız açısından genişleme potansiyeli olduğuna işaret ediyor. İki ülke arasındaki dış ticaret hacminin 2003 yılındaki 49 milyon dolar düzeyinden 2018 yılında 633 milyon dolara kadar yükseldiğini, ikili ticaretin 15 yılda 13 kat büyüdüğü görülüyor.

Pazar küçük, fırsat çok!
Belarus, yaklaşık 9,5 milyon kişilik nüfus ve 54.5 milyar dolarlık gayrisafi milli hasılasıyla Doğu Avrupa’nın görece küçük ekonomilerinden biri olmasına rağmen yatırımcılar için büyük avantajlar barındırıyor. Avrasya Ekonomik Topluluğu üyesi olarak Belarus pazarı aslında toplam 1.9 trilyon dolarlık bir gayrisafi hasıla 877 milyar dolarlık dış ticaret hacmi ve yaklaşık 184 milyon kişilik pazara açılan bir kapı. Dünya Bankası’nın her yıl düzenlenen ve ülkelerin iş yapılabilirliğini irdeleyen “Doing Business” çalışmasının 2019 yılı raporuna göre, Belarus 190 ekonomi içerisinde iş yapılabilirlik açısından 37. sırada yer alıyor. Beyaz Rusya’da %100 yabancı sermayeyle şirket kurulabiliyor ve kuruluş işlemleri 1-2 hafta içinde sonuçlandırılıyor.

Ana yolların kavşak noktası
Öte yandan, Belarus’ta kurumlar vergisi %18, gelir vergisi %13 ve KDV %20 olmakla birlikte yabancı sermayeli firmalarca gerçekleştirilen yatırımlardan edilen kazançlar, faaliyete geçilen tarih itibariyle ilk 3 yıl süreyle gelir vergisinden muaf tutuluyor. Ayrıca, ortalama ücretler, net 350-500 dolar seviyesinde olup, brüt ücretlerin hesaplanmasında % 42 oranında sigorta ve vergi giderleri esas alınıyor. Nispeten ucuz işgücü, vergi teşvikleri ve gelişmiş ulaşım alt yapısıyla Avrasya Ekonomik Birliği imkanlarını bünyesinde barındıran Belarus, AB ve BDT, Baltık ve Karadeniz arasındaki ana yolların kavşağında olması nedeniyle, söz konusu coğrafyaları hedefleyen Türk yatırımcılar tarafından lojistik bir üs niteliğindedir.

Nasıl bir piyasaya sahip?
Ülkede resmi olarak ithal ikamesi stratejisi izleniyor, bu çerçevede, halk ithal mal satın almak yerine yerli malları kullanmaya teşvik ediliyor ve perakendeci firmalar belirli oranda yerli üretim mallar bulundurmakla yükümlüdür.  Finansal ve ekonomik sistem son yıllarda yapılan reform çalışmalarıyla liberal ekonomik sisteme uyumlu hale getirilmeye çalışılsa da hala bazı eksiklikler bulunuyor. Bunların dışında dağılan SSCB ülkeleri arasında insan kaynakları, istikrar ve altyapı yönlerinden en gelişmiş ülkelerden biri olarak gösterilebilecek olan Belarus, Rusya’yla yakın ilişkileri gereği gerek yatırım potansiyeli gerekse ticari ilişkiler bağlamında Rusya pazarıyla birlikte değerlendirilmelidir.

Tüketici profili hakkında
Belarus geneline yayılan bir lüks tüketim kültürü ve marka ilgisinden bahsetmek mümkün görünmüyor. Ancak, küreselleşme ve serbest piyasa ekonomisine entegrasyon sürecinin doğal bir sonucu olan sosyoekonomik dönüşümün ve artan harcanabilir gelirlerin uzun vadede lüks tüketim ve marka ilgisini arttırması muhtemel görünüyor. Belaruslu bayanlar, özellikle takı ve giyimi ve makyajı oldukça seven ve kullanan bir kitleden oluşuyor.

Dosyada kimler var?
Uzmanlar, Belarus pazarında inşaat, tekstil, gıda ve eğlence alanlarının yanı sıra mücevher sektöründe de önemli bir boşluk ve yatırım fırsatları olduğu dile getiriyor. Özel dosyamızda, Ticaret Bakanlığı BDT Ülkeleri’yle Ticaret İlişkileri Dairesi Daire Başkanı Atakan Özdemir ve MÜSİAD Belarus Temsilcisi Mikail Çalışkan’la yapılan söyleşilerin yanında turistlerin de ilgi odağı haline gelen bu ülkede gezilecek ve görülecek yerlerin olduğu köşemiz de yer alıyor.